Warto wiedzieć

Świadczenia rodzinne Kindergeld dla rodziców pracujących w Niemczech i nie mieszkających razem z dziećmi, po wyroku Trybunału Europejskiego z 22 października 2015 roku.

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 22 października 2015 roku w sprawie C-378/14 (Treptowski) przyniósł duże zmiany dla rodziców mieszkających z dziećmi poza granicami Niemiec. Szczególnie interesujące są one dla osób, które same pracują w Niemczech i nie prowadzą już w Polsce wspólnego gospodarstwa domowego z drugim rodzicem.

Działalność gospodarcza w Niemczech czy transgraniczna Polsce – co wybrać?

W dzisiejszych czasach działalność gospodarczą można zakładać na całym świecie. Umożliwiają to zarówno traktaty międzynarodowe jak i łaskawsze regulacje wewnętrzne poszczególnych krajów.

Unia Europejska to szczególny obszar gospodarczy umożliwiający zakładanie działalności gospodarczej w ujednolicony sposób m.in. w ramach swobody przepływu osób, towarów czy usług. Każde Państwo ma jednak własne specyficzne regulacje dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej. W niniejszym artykule poruszę kwestię prowadzenia działalności gospodarczej na terenie Niemiec, w formie pytań oraz odpowiedzi.

Praca na czarno w Niemczech nie jest wykroczeniem ale przestępstwem, za które płaci się wysokie grzywny oraz kary. Płaci je zarówno pracownik jak i pracodawca.

Od dłuższego czasu w Polsce z uwagi na znaczące rozbieżności w zarobkach oraz trudną sytuację materialną, wielu Polaków decyduje się na wyjazdy w celach zarobkowych do innych krajów, w tym najczęściej do krajów wchodzących w skład Unii Europejskiej. Z uwagi na znaczny przelicznik walutowy (aktualnie 4,39 zł za 1 euro) spora część emigrantów godzi się lub wybiera pracę na czarno. Praca na czarno oznacza większe zarobki, gdyż nie odprowadzamy np. składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Złożoną problematykę dotyczącą kwestii pobytu i ubezpieczenia zdrowotnego w Niemczech przedstawiamy w rozmowie z Krzysztofem Peślą, niemieckim adwokatem oraz Krzysztofem Moryksiewiczem, prawnikiem.

Niniejszy artykuł jest jednym z pierwszych rozpoczynających serię publikacji związanych z tematyką prawa niemieckiego m.in. dla cudzoziemców a dotyczących wiedzy jaką muszą posiadać obywatele państw Unii Europejskiej w związku z praktycznym wykorzystywaniem swobody przepływów osób oraz pracowników na terenie UE.

Powodów wyjazdów obywateli Polski do innych Państw Unii Europejskiej jest wiele: począwszy od celów turystycznych a na zarobkowych skończywszy. W każdym przypadku podczas pobytu na terenie państwa obcego obywatele UE mają zagwarantowane ubezpieczenie zdrowotne, które winno funkcjonować w takim samym bądź podobnym wymiarze jak ubezpieczenie zdrowotne w Państwie ojczystym. Jednak czy tak rzeczywiście jest?

Jeżeli w Niemczech idę na zwolnienie chorobowe, w jakim czasie muszę zawiadomić Kasę Chorych? Co się stanie jeżeli nie zrobię tego na czas?

Niemiecką Kasę Chorych o niezdolności do pracy należy powiadomoć w ciągu 1 tygodnia od daty niezdolności. Rozstrzyga przy tym data wpływu pisma w Kasie, więc dla jego dochowania najlepiej jest wysłać pismo dodatkowo faksem, ewentualnie listem poleconym z Niemiec. Wyjątkiem od obowiązku zgłoszenia jest sytuacja pobytu w szpitalu. Powodem zastosowania tego terminu jest ryzyko nadużyć - Kasa Chorych ma prawo sprawdzać, czy niezdolność do pracy faktycznie ma miejsce. W przypadku opóźnionego zgłoszenia grozi utrata świadczeń (Krankengeld) za ten okres.

Od pierwszego kwietnia zmieni się sytuacja rodziców pracujących w innym kraju Unii i pobierających świadczenia na dzieci, które są w Polsce. Ich sytuację reguluje rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) NR 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Na jego podstawie świadczenia w państwie wykonywania pracy zostaną obniżone o kwotę świadczeń przysługujących w Polsce – i to niezależnie od tego, czy faktycznie się je pobiera czy nie.

Dla rodziców dzieci, które pozostały w Polsce i na które przysługuje 500+ oznacza to, że powinni złożyć w Polsce wniosek o świadczenie wychowawcze, a za granicą poinformować, jakie świadczenia im przysługują w kraju. W ten sposób zagraniczny organ obniży wysokość wypłacanego zasiłku, natomiast świadczenia 500+ zostaną wypłacone w Polsce.

Jeżeli rodzice tego nie zrobią, istnieje ryzyko że nie uzyskają prawa do polskiego świadczenia wychowawczego, nie otrzymując za granicą nic w zamian. Sytuacja ta będzie miała miejsce zarówno, gdy za granicą pracują obydwoje rodzice, jak też gdy przebywa tam tylko jedno z nich.

Źródło: Nasza opinia prawna w Rzeczpospolita / 01.04.2016

Zwracam uwagę na nowe przepisy dotyczące konieczności umieszczania od dnia 9.1.2016 na stronach internetowych sklepów online prowadzących sprzedaż w Niemczech informacji oraz linka do Europejskiej Platformy Mediacyjnej zgodnie z Art. 14 Abs. 1 ODR-VO.

Brak odpowiedniej informacji oraz linka może spowodować upomnienie ze strony centrali ochrony konsumentów lub niemieckiego adwokata, co może spowodować koszta na poziomie ok 800 EUR.

Zwracam też uwagę na konieczność wyświetlania klauzul o prawie ustąpienia w przypadku umów z konsumentami w Niemczech. Klauzule te powinny być zgodne z niemieckimi przepisami. Wskazuje przy tym również na wyrok Sądu Okręgowego Karlsruhe z dn. 16.12.2011, 14 O 27/11 KfH III.

W jednym z ostatnich wywiadów odpowiadał Pan, iż świadczenia przysługują na dzieci uczące się i studiujące do 25 roku życia. Czy są tu jakieś ograniczenia?

Tak – istotnym kryterium jest to, czy studiujące dziecko pracuje. Jeżeli regularny czas pracy przekracza 20 godzin w tygodniu, zasiłek się nie należy.

Do niedawna było głośno o opóźnieniach w wypłacie świadczeń Kindergeld dla Polaków. Czy sytuacja w międzyczasie się poprawiła?

Niestety mimo zapowiedzi władz i rzecznika Kasy Rodzinnej saksońskiej kasy rodzinnej opóźnienia nadal przekraczają często rok, a Familienkasse nie dotrzymuje wewnętrznego terminu 3 miesięcy na zapoznanie się z przesyłanymi jej dokumentami.

Szanse i ryzyko dla polskich podwykonawców
Wielu polskich przedsiębiorców planuje bądź już wykonuje w Niemczech prace budowlane jako tzw. podwykonawcy. Często jednakże zaniedbywane są przy tym obowiązki zgłoszeniowych lub nie przestrzegane niemieckie przepisy, co powoduje nałożenie wielotysięcznych kar pieniężnych bądź grzywien przez niemieckie organy. Jeżeli działalność podlega pod zbiorowy układ pracy branży budowlanej, konieczne jest wypłacanie płacy minimalnej przewidzianej dla tego rodzaju działalności. Obecnie jest to 11,15 € dla dawnej Republiki Federalnej Niemiec oraz Berlina, a 10,75 € dla nowych krajów związkowych (dawnego NRD). Każda budowa, na której zatrudniani są polscy pracownicy, musi zostać zgłoszona w Związkowej Dyrekcji Finansowej Zachód w Kolonii. Podczas kontroli należy przedłożyć dokumentację czasu pracy i inne dokumenty w języku niemieckim.

Minął rok. Wiele osób pracujących w Niemczech zadaje sobie pytanie – czy muszę się rozliczyć z niemieckim fiskusem? Od czego to zależy?

Krzysztof Peśla: Co do zasady każda osoba pracująca lub osiągająca w Niemczech dochód powinna do dnia 31 maja następnego roku podatkowego złożyć w Niemczech zeznanie podatkowe (Steuererklärung), Zwolnienia są tu wyjątkiem. Wymienia je szczegółowo umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania pomiędzy Polską a Niemcami. Najważniejszym wyjątkiem są tu osoby, które pracowały w Niemczech jako oddelegowane i przebywały tam nie dłużej niż 183 dni z rzędu.

A co jeżeli pracowałem w delegacji powyżej 183 dni w roku i mój polski pracodawca odprowadzał na początku zaliczki na podatek dochodowy w Polsce.

KP: Tutaj również trzeba rozliczyć się w Niemczech z podatku, natomiast w Polsce wystąpić o jego zwrot, jako nadpłaty.

Kto z zatrudnionych w Niemczech Polaków ma prawo ubiegać się o Kindergeld? Czy także pracownicy sezonowi oraz ci z naszych rodaków, którzy zdecydowali się założyć za Odrą własną firmę? A co z pracownikami delegowanymi, którzy formalnie są zatrudnieni w Polsce?

O cały Kindergeld lub różnicę pomiędzy niemieckimi a polski świadczeniami mogą ubiegać się następujące grupy osób: Pracownicy zatrudnieni w Niemczech na niemiecką umowę o pracę – w tym także pracownicy sezonowi Pracownicy oddelegowani i inne osoby przebywające zwyczajowo w Niemczech. Dotyczy to każdego okresu, w którym przebywali oni nieprzerwanie w Niemczech powyżej 183 dni. Przy tym krótkie przerwy w pobycie nie powodują utraty prawa do Kindergeld.

Czy jeżeli jestem ubezpieczony w Polsce w ZUS i pracodawca wysyła mnie do Niemiec do pracy, a moje dzieci zostają z żoną w Polsce – przysługuje mi wtedy Kindergeld? Słyszałem że niemieckie kasy rodzinne odrzucają takie wnioski.

Rzeczywiście do połowy roku 2012 praktyką niemieckich kasy rodzinnych było w takiej sytuacji odrzucenie wniosku. Zmieniło się to jednak z chwilą wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w połączonych sprawach Hudziński i Wawrzyniak. Chodziło o taką właśnie jak w podanym przykładzie sytuację. Trybunał uznał, że w takiej sytuacji świadczenia należą się, jeżeli przepisy danego kraju – tutaj Niemiec – uzależniają ich przyznanie m.in. od miejsca stałego pobytu. Takie miejsce uzyskuje się z chwilą, gdy przebywa się w Niemczech dłużej niż 183 dni z rzędu (tj. pół roku). Przy czym krótkotrwałe przerwy – do 8 tygodni – nie przerywają biegu tego okresu. Innymi słowy – jeżeli pracodawca wysyła nas do pracy w Niemczech na ponad pół roku, to nawet jeżeli regularnie i na krótko przyjeżdżamy do domu w odwiedziny – niemieckie świadczenia się należą.

Europejska zasada swobody gospodarczej – Niederlassungsfreiheit – umożliwia obywatelom Polski oraz krajów członkowskich Unii Europejskiej, prowadzenie wszelkiej, legalnej działalności gospodarczej, a także osiedlania się dowolnym kraju UE. Kancelaria Prawna Krzysztofa Peśli dokonała rejestracji już ponad 100 polskich firm i spółek w Niemczech - samodzielnie lub w bliskiej współpracy z niemieckimi kancelariami prawnymi i podatkowymi. Podejmując decyzję o rejestracji firmy w Niemczech, należy dokładnie określić formę prawną oraz zakres jej działalności. Przed założeniem firmy należy sprawdzić również, jakie wymagania stawiane są wobec osoby wnioskującej (posiadanie odpowiednich pozwoleń, koncesji, itp.) Warto również zapoznać się z różnicami wynikającymi z odrębności systemów podatkowych obydwu państw..